96% van de basisscholen besteedt aandacht aan relationele en seksuele vorming

Nieuw onderzoek in opdracht van Rutgers biedt inzicht in keuzes van en uitdagingen voor basisscholen

Het overgrote deel van de basisscholen in Nederland besteedt aandacht aan relationele en seksuele vorming (RSV). Dat blijkt uit onderzoek dat in opdracht van Rutgers is uitgevoerd door DUO-Onderwijs. Een positief signaal: scholen nemen hun rol in de brede ontwikkeling van kinderen serieus. Tegelijkertijd laat het onderzoek zien dat deze inzet onder druk kan staan, bijvoorbeeld door weerstand van ouders of een gebrek aan concrete handvatten voor leerkrachten.

Rutgers, het landelijke expertisecentrum voor seksuele gezondheid, wilde inzicht in hoe scholen aandacht besteden aan RSV: hoe ze het organiseren, welke keuzes ze maken in lesmateriaal, en wat ze nodig hebben om kinderen goed te begeleiden in hun ontwikkeling. Het onderwerp is opgenomen in de kerndoelen van het onderwijs, maar maatschappelijke discussies en uiteenlopende visies zorgen voor grote verschillen in de uitwerking van de kerndoelen in de schoolpraktijk.

Rutgers vroeg aan DUO-Onderwijs om, net als in 2022, de stand van zaken op basisscholen opnieuw in kaart te brengen. De resultaten geven beleidsmakers, schoolbesturen en onderwijsaanbieders waardevolle inzichten in hoe RSV op basisscholen wordt vormgegeven.

Enkele opvallende uitkomsten uit het onderzoek:

• 96% van de scholen besteedt aandacht aan RSV. In 2022 was dit nog 92%.
• 62% van de scholen gebruikt een lesmethode, zoals ‘Kriebels in je Buik’ of ‘Wonderlijk gemaakt’.
• 80% van de scholen betrekt ouders bij RSV door hen te informeren via een nieuwsbrief, schoolkrant, e-mail of app.
• 46% van de schoolleiders ervaart weerstand van ouders, vooral bij thema’s als seksuele diversiteit of gendergelijkheid.

Hoewel de betrokkenheid groot is, blijkt meer dan de helft van de schoolleiders op weerstand te stuiten. Vaak gaat het om ouders – meestal een kleine groep van één tot vijf per school – die vragen stellen of hun kind willen afmelden voor specifieke lessen. Die weerstand komt voort uit culturele, religieuze of maatschappelijke bezwaren. Soms wordt de weerstand ook gevoed door media-aandacht of misverstanden over de lesinhoud.

Scholen kiezen er vaak bewust voor om ouders te betrekken. Vier op de vijf scholen informeren ouders via nieuwsbrieven, de schoolgids of ouderavonden. Toch is informatie over RSV lang niet altijd opgenomen in het schoolplan – een aandachtspunt voor beleid.

De tevredenheid over het aanbod is groot: circa driekwart (73%) van de schoolleiders is (zeer) tevreden over de inhoud van de lessen. Opvallend is dat 70% van de scholen aangeeft dat leerkrachten niet worden getraind in het geven van deze lessen. Professionalisering blijft daarmee dus een belangrijk aandachtspunt.

Het onderzoek laat zien dat relationele en seksuele vorming op veel scholen stevig verankerd is. Tegelijkertijd blijkt dat de kwaliteit en continuïteit van de lessen vaak afhankelijk zijn van de mogelijkheden binnen de school en het draagvlak binnen een team. Een meer structurele inbedding in het curriculum, ondersteund met training en oudercommunicatie, kan scholen helpen om consistent en inclusief onderwijs te bieden op dit belangrijke thema.